डिटॉक्स: डॉक्टर-मुक्त जीवन

डिटॉक्स: डॉक्टर-मुक्त जीवन

डॉ. सुरेंद्र गट्टानी

मी माझ्या घरी रविवारी सकाळी चहा घेत वेळ घालवत होतो. माझी नजर अचानक खोलीच्या कोपऱ्याकडे गेली, जिथे मला धुळीचा लेप दिसला. माझ्या लक्षात आले की घर वारंवार पाणी, डिटर्जंट आणि कपड्याने स्वच्छ धुतले  तरीही धूळ अजूनही जमा राहते. आणि सण, दिवाळी आणि उन्हाळ्याच्या सुट्ट्या असूनही, आम्ही आठवड्यातून एकदा किंवा दोनदा नव्हे तर वर्षभर नियमितपणे स्वच्छ करतो. . सकाळी जेव्हा आपण घर स्वच्छ करतो तेव्हाही आपल्याला बग, झुरळे, कोळ्याचे जाळे आणि इतर कीटक आढळतात.

माझी विचारप्रक्रिया लगेच जागरत झाली; त्याचप्रमाणे, आपले शरीर हे सर्वशक्तिमान देवाने बनवलेल्या निसर्गाच्या सर्वात सुंदर आणि अमूल्य निर्मितींपैकी एक आहे. मध्यरात्री, सूर्योदयापासून सूर्यास्तापर्यंत आपण विविध पदार्थ खात असतो. आम्ही विविध खाद्यपदार्थ (वनस्पती, प्राणी आणि समुद्री; शाकाहारी, मांसाहारी) खातो ज्यात विविध चवी असलेले कार्बोहायड्रेट, प्रथिने आणि चरबी यांचा समावेश होतो. भिन्न PH पातळी असलेले अन्न आम्लयुक्त, अल्कधर्मी किंवा तटस्थ तसेच आंबट, खारट, गोड, कडू आणि मसालेदार तसेच घन, द्रव किंवा अर्धघन प्रकारांसह विविध प्रकारच्या चव चव असलेले पदार्थ. आम्ही आमच्या जेवणाव्यतिरिक्त चहा, कॉफी, शीतपेये आणि अल्कोहोलयुक्त पेये घेत आहोत. यामध्ये तंबाखू चघळणे, सुपारी, सिगारेट, वाफ आणि चुक्का यांचा समावेश होतो. विविध रासायनिक उत्पादने, जसे की पॅकेज केलेले आणि प्रक्रिया केलेले अन्न, प्रदूषित आणि भेसळयुक्त अन्न, खातो, आपल्या जन्माच्या क्षणापासून आपल्या अंतिम प्रवासापर्यंत (राम नाम सत्य है), आपण वर्षानुवर्षे दररोज अन्न खातो.

दररोज एक सफरचंद डॉक्टरांना दूर ठेवते हे शाळेपासून प्रसिद्ध असलेले म्हण आहे. आता आपण खात असलेले सफरचंद भेसळयुक्त आहे म्हणून वरील म्हण पाळण्याचे दिवस जातात. आधुनिकीकरणाच्या आणि बैठी जीवनशैलीच्या या युगात, आपण एक म्हण फॉलो करतो तो म्हणजे “शरीराचे डिटॉक्सिफिकेशन डॉक्टरांना दूर ठेवते.

आधुनिक जीवनशैली

मूत्रपिंड, हृदय, यकृत, मेंदू, स्वादुपिंड, गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल ट्रॅक्ट, डोळे, कंकाल प्रणाली, त्वचा इत्यादी अमूल्य अवयवांचा समावेश असलेल्या तुमच्या शरीराचे तुम्ही शेवटचे डिटॉक्सिफिकेशन कधी केले होते? हे सर्व अवयव अन्न पचन आणि उत्सर्जन (शोषण, वितरण, चयापचय आणि उत्सर्जन) प्रक्रियेत सामील होतात जेव्हा तुम्ही तुमच्या आयुष्यात कधीही काहीही खाता तेव्हा. आपल्या शरीरातील अवयव जास्त काम करतात.

दररोज सरासरी 10 ते 15 पदार्थांची सरासरी वैयक्तिक चाचणी आपण घेतो, परंतु अधिक लक्षणीय म्हणजे, आजच्या आधुनिक खाद्यशैलीने आपल्याला मोहित केले आहे, ज्यामध्ये पॅक केलेले, प्रक्रिया केलेले आणि फास्ट फूडचे पदार्थ तसेच आधुनिकीकरणासाठी अविभाज्य असलेल्या इतर जेवणांचा समावेश आहे. समाज आधुनिक जीवनशैलीमुळे शरीराच्या अवयवांचे एकूणच ऱ्हास होत आहे तसेच त्यांची कार्यप्रणाली, सातत्य, दर्जा आणि एकूणच कार्य करण्यावर परिणाम होतो. कदाचित सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, बैठी जीवनशैली जगणे केवळ शरीराच्या अवयवांना उत्तेजित करण्यात अपयशी ठरणार नाही तर त्यांच्या कार्यामध्ये प्रगतीशील घट होण्यास देखील कारणीभूत ठरते.

फेस-लिफ्टिंग

आमच्याकडे विचार करण्याची प्रक्रिया नसली तरीही, आम्ही स्वतःला कसे निरोगी कशी ठेवायचे किंवा डिटॉक्स कसे करायचे याचा विचार करत नाही. आम्ही आमचे कपडे, घड्याळे, कार, बाईक आणि इतर तंत्रज्ञान तसेच मेकअपच्या वापराद्वारे चेहऱ्याचे सौंदर्य राखण्यासाठी खूप काळजी घेतो. आपण महागडे शॅम्पू, लोशन, जेल, सुगंध, केसांचे रंग, रंग, लिपस्टिक, डिओडोरंट्स आणि इतर सौंदर्यप्रसाधने वापरतो कारण आपण आपल्या बाह्य सौंदर्याबद्दल अत्यंत जागरूक असतो परंतु आपल्या आंतरिक सौंदर्याबद्दल नाही. मला एक प्रश्न आहे: तुम्ही कधी तुमचे शरीर डिटॉक्स विचार केला आहे का? निःसंशयपणे, आम्ही आमची शरीरे स्वच्छ करण्यासाठी महागड्या शैम्पू आणि साबण वापरत आहोत, ज्याला मॉडेल्स सतत मानक प्रक्रिया म्हणून प्रोत्साहन देतात. आम्ही आमच्या दुचाकी आणि चार चाकी, मोबाईल, घरे स्वच्छ करण्यासाठी बाजारातील महागड्या वस्तू वापरत आहोत. खरंच, आम्ही आमच्या पोशाखांसाठी समान निकष कायम ठेवतो जे बाजारात विकल्या जाणाऱ्या अनेक ब्रँडला लागू होतात. मानव हा देवाने निर्माण केलेल्या हुशार प्राण्यांपैकी एक असल्याने, आपण सर्वांनी मानव असल्याचा आनंद मानला पाहिजे, परंतु दुर्दैवाने, आपण अनवधानाने अनिष्ट पाश्चात्य संस्कृतीशी जुळवून घेत आहोत व आपल्या आरोग्याचे नुकसान करत आहोत.

दुर्दैवाने, आम्ही यापुढे विश्वातील सर्वात फायदेशीर आणि सुप्रसिद्ध प्राचीन संस्कृतीचे आयुर्वेद चे पालन करत नाही——त्याऐवजी आम्ही पाश्चात्य/आधुनिक संस्कृती स्वीकारतो जी आमच्या भौगोलिक आणि पर्यावरणीय परिस्थितीसाठी अयोग्य आहे.

आरोग्याच्या अज्ञानाची किंमत मोजावी लागते

जरी आम्हाला याची जाणीव आहे की देखभाल किंवा सुधारणा केल्याशिवाय, कोणतेही मशीन-मग ते टीव्ही, संगणक, बाईक, कार किंवा मोबाइल असो—वास्तविक जगात योग्यरित्या, सहजतेने किंवा सातत्यपूर्णपणे कार्य करणार नाही. अनपेक्षितपणे, आपण आपल्या ब्रेड आणि बटरसाठी रात्रंदिवस काम करत असलो तरीही आपण जीवनाला महत्त्व देत नाही. त्यांच्या पचनासाठी आणि निर्मूलनासाठी महत्त्वपूर्ण असलेल्या अवयवांपेक्षा आपण खातो त्या ब्रेड आणि बटरला महत्त्व देणे. अंतर्गत अवयवांची स्वच्छता आणि देखभाल त्यांच्या कार्यक्षम आणि नियमित कार्यासाठी किती महत्त्वाची आहे याचा तुम्ही कधी विचार केला आहे का? असे गृहीत धरा की तुम्ही आरोग्याची काळजी घेतली नाही आणि एक दिवस तुमचे शरीर किंवा एखाद्या विशिष्ट अवयवाने कार्य करणे थांबवण्याचा निर्णय घेतला याला मृत्यू म्हणून ओळखले जाते (कोरोनाव्हायरस महामारीने संपूर्ण जगाला प्रभावित केले आहे.

तुम्ही मोफत शरीर देखभाल केली आहे का?

 मला एक झटपट प्रश्न पडला की तुम्ही केव्हा: व्यायाम, धावणे, योगासने, प्राणायाम, खेळ किंवा इतर कोणत्याही शारीरिक हालचालींमुळे तुम्हाला घाम फुटलेला वेळ आठवतो का? बहुधा, उत्तर नाही आहे. दिवसभर जेवल्याशिवाय किंवा अधूनमधून उपवास करून तुमच्या शरीराला विश्रांती दिल्याचे तुम्हाला आठवते का? तुम्हाला तुमच्या आहारातून प्रक्रिया केलेले आणि पॅक केलेले पदार्थ, शीतपेये आणि फास्ट फूड बंद करणे किंवा कमी करणे आठवते का? नऊच्या सुमारास लवकर झोपायला जाणे आणि पहाटे तीन ते पाचच्या दरम्यान उठणे, किंवा ब्रह्म मुहूर्त वर झोपेतून उठल्याचे  आठवते का? तुम्हाला तुमच्या आहारात हंगामातील फळे आणि भाज्या कधी वापरल्याचे आठवते का? शक्यतो उत्तर हे नकारात्मक असेल यात शंका नसावी असे मला वाटते

आपण ज्या गंभीर समस्यांना तोंड देत आहोत त्याची पाच मुख्य कारणे आहेत:

1. आम्ही जैविक घड्याळात हस्तक्षेप करत आहोत
2. आम्ही मागील पिढ्यांच्या परंपरांचे पालन करत नाही.
3. आम्ही सातत्याने पॅकेज केलेले आणि प्रक्रिया केलेले पदार्थ वापरले आहे.
4. फेस-लिफ्टिंग ही एकमेव गोष्ट आहे जी आपल्याला मोहित करते; अंतर्गत अवयव देखभाल किंवा अनुकरण नाही.
5. शरीराच्या अवयवांना उत्तेजित करण्यासाठी व्यायाम, योग, ध्यान किंवा धावण्याची सवय न वापरणे.

 सध्या, आजाराचा सामना करण्यासाठी सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे शरीर स्वच्छ करणे आणि डिटॉक्स करणे.

शरीराच्या डिटॉक्सिफिकेशनसाठी जीवन बदलणाऱ्या टिप्स

1. सकाळी किंवा तहान लागल्यावर शक्यतो पुरेशा पाण्याने तुमचे शरीर हायड्रेट करा;
2. हंगामी फळे आणि भाज्या पुरेशा प्रमाणात खा
3. “पाणी चर्वण आणि अन्न प्या” या म्हणीचे पालन करा.
4. नियमित व्यायाम, खेळ, वेगाने चालणे, योगासने, प्राणायाम आणि ध्यान यात व्यस्त रहा.
5. पॅकेज केलेले आणि प्रक्रिया केलेले पदार्थ आहारातून पूर्णपणे काढून टाका
6. मीठ आणि साखरेचे सेवन कमी करा
7. सूर्योदयाच्या वेळी 30 मिनिटे कोवळ्या सूर्यकिरणांत बसा
8. नैसर्गिक हिरव्या भाजीपाल्यांची डिटॉक्सिफायिंग ज्यूस घ्या (कोणताही हिरवा)
9. सौंदर्यप्रसाधनांचा वापर कमी करा
10. रात्री 9 वाजता लवकर झोपायला सुरुवात करा. आणि लवकर उठा ब्रह्म मुर्तावर
11. तुमची तणावाची पातळी कमी करा
12. अल्कोहोल आणि फिजी ड्रिंक्स टाळा
13. तंबाखू, गुटखा, धूम्रपान आणि हुक्का यापासून दूर राहा.
14. प्रिय व्यक्ती आणि मित्रांसह दर्जेदार वेळ घालवा.
15. अधिक सामाजिकरित्या व्यस्त व्हा
16. शक्य असल्यास औषधांपासून दूर राहण्याचा प्रयत्न करा
17. स्वतःला व्यस्त आणि सक्रिय ठेवा.

या ब्लॉगचा सारांश देण्यासाठी, An apple keeps the doctor away ही एक प्रसिद्ध म्हण आहे जी शाळेपासून ओळखलि जाते आता आपण खात असलेले सफरचंद भेसळयुक्त आहे म्हणून वरील म्हण पाळण्याचे दिवस जातात. आधुनिकीकरणाच्या आणि बैठी जीवनशैलीच्या या युगात, आपण एक वाक्य पाळले पाहिजे ते म्हणजे “शरीराचे डिटॉक्सिफिकेशन डॉक्टरांना दूर ठेवते. बॉडी डिटॉक्सिफिकेशन ही तुमच्यासाठी तुमच्या शरीराला विश्रांती देण्याची आणि तुमच्या शरीराची नैसर्गिक उपचार प्रक्रिया ताब्यात घेण्याची आणि अवयवांच्या कार्यक्षमतेला चालना देण्याची संधी आहे. तुमचे शरीर, मन आणि आत्मा पुनरुज्जीवित आणि पुनरुज्जीवित करण्यासाठी तुमची दिनचर्या सुधारा. आपण शरीराच्या देव्हार्‍याला मंदिराप्रमाणे शरीर आतून तसेच बाहेरून स्वच्छ ठेवावे.

 लेखक हे औषध निर्माण शास्त्र संकुल, स्वामी रामानंद तीर्थ मराठवाडा युनिव्हर्सिटी नांदेड येथे वरिष्ठ प्राध्यापक म्हणून कार्यरत आहेत